آبپاش

«آبپاش» (Sprinkler) وسیله‌ای است که آب را به صورت قطرات ریز، شبیه به باران، در یک محوطه پخش می‌کند. این اصطلاح بسته به کاربرد، می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد، از یک ابزار ساده باغبانی تا سیستم‌های پیچیده کشاورزی و ایمنی ساختمان.

انواع آبپاش

آبپاش باغبانی و فضای سبز (خانگی)

این دسته از آبپاش‌ها برای آبیاری باغچه‌ها، چمن‌زارها و فضاهای سبز خانگی یا شهری استفاده می‌شوند.

آبپاش دستی (آبپاش سرشلنگی یا تفنگی):

• عملکرد: به سر شلنگ آب متصل می‌شود و توسط کاربر هدایت می‌شود. اغلب دارای نازل قابل تنظیم هستند که حالت پاشش آب را از «جت» (پرفشار و مستقیم) به «دوش» (پودری و ملایم) تغییر می‌دهند.
• کاربرد: آبیاری گلدان‌ها، باغچه‌های کوچک، شستشوی حیاط یا خودرو.

آبپاش ثابت (Fixed or Stationary Sprinkler):

• عملکرد: در یک نقطه ثابت قرار می‌گیرد و آب را در یک الگوی مشخص (مانند دایره، نیم‌دایره یا مربع) پخش می‌کند. معمولاً قطعات متحرک ندارند.
• کاربرد: چمن‌زارهای کوچک و باغچه‌هایی با شکل هندسی مشخص.

آبپاش چرخشی یا دوار (Rotary Sprinkler):

• عملکرد: دارای بازوهای چرخنده است که با فشار آب می‌چرخند و آب را در یک مسیر دایره‌ای کامل پخش می‌کنند.
• کاربرد: پوشش‌دهی مناطق دایره‌ای شکل با شعاع متوسط.

آبپاش نوسانی (Oscillating Sprinkler):

• عملکرد: دارای یک لوله بلند با چندین سوراخ است که به جلو و عقب نوسان می‌کند و آب را به صورت مستطیلی پخش می‌کند.
• کاربرد: ایده‌آل برای چمن‌زارهای مستطیل شکل.

آبپاش مخفی‌شونده (Pop-up Sprinkler):

• عملکرد: این آبپاش‌ها در سیستم آبیاری اتوماتیک چمن استفاده می‌شوند. در حالت عادی همسطح زمین هستند و با برقراری جریان آب، از زمین خارج شده و پس از اتمام آبیاری دوباره به داخل بازمی‌گردند.
• کاربرد: آبیاری اتوماتیک چمن‌زارها در پارک‌ها، زمین‌های ورزشی و حیاط‌های مدرن.

آبپاش کشاورزی (آبیاری بارانی)

این آبپاش‌ها برای آبیاری مزارع بزرگ و زمین‌های کشاورزی طراحی شده‌اند و بخشی از سیستم‌های آبیاری تحت فشار هستند. هدف آن‌ها صرفه‌جویی در مصرف آب و افزایش بهره‌وری است.

آبپاش ضربه‌ای (Impact Sprinkler):

• عملکرد: معروف‌ترین نوع آبپاش کشاورزی. دارای یک بازوی فنردار است که با برخورد جریان آب به آن، به صورت متناوب به بدنه اصلی ضربه می‌زند. این ضربه‌ها باعث چرخش آرام آبپاش و پخش آب در یک دایره کامل یا زاویه تنظیمی می‌شوند. صدای مشخص "چک-چک-چک" از ویژگی‌های آن‌هاست.
• کاربرد: مزارع وسیع، آبیاری انواع گیاهان زراعی.

آبپاش چرخشی دنده‌ای (Gear-Driven Rotor):

• عملکرد: برخلاف نوع ضربه‌ای، این آبپاش‌ها با استفاده از یک توربین داخلی و چرخ‌دنده‌های پنهان، به آرامی و به صورت یکنواخت می‌چرخند.
• کاربرد: زمین‌های ورزشی و مزارعی که نیاز به پاشش بسیار یکنواخت و بی‌صدا دارند.

آبپاش گان (Gun Sprinkler) یا تفنگی بزرگ:

• عملکرد: آبپاشی بسیار بزرگ با فشار و برد بسیار بالا (شعاع پاشش زیاد). آب را مانند یک توپ جنگی پرتاب می‌کند.
• کاربرد: آبیاری مزارع بسیار بزرگ مانند نیشکر، ذرت و یونجه، و همچنین برای کنترل گرد و غبار در معادن.

مه‌پاش یا میست (Mist Sprinkler):

• عملکرد: آب را به صورت ذرات بسیار ریز (مه) در هوا پخش می‌کند.
• کاربرد: گلخانه‌ها (برای حفظ رطوبت و خنک کردن محیط) و آبیاری گیاهان بسیار حساس.

آبپاش اطفاء حریق (اسپرینکلر آتش‌نشانی)

این نوع آبپاش، بخشی حیاتی از سیستم‌های ایمنی و اطفاء حریق خودکار در ساختمان‌ها است.

عملکرد:

• حسگر حرارتی: هر اسپرینکلر دارای یک حباب شیشه‌ای حاوی مایع حساس به حرارت (یا یک اتصال فلزی ذوب‌شونده) است.
• فعال‌سازی: در هنگام آتش‌سوزی، گرمای ناشی از حریق باعث انبساط مایع داخل حباب و شکستن آن (یا ذوب شدن اتصال فلزی) در دمای مشخصی (مثلاً ۶۸ درجه سانتی‌گراد) می‌شود.
• پاشش آب: با شکسته شدن حباب، مسیر آب باز شده و آب تحت فشار سیستم لوله‌کشی، به صفحه منحرف‌کننده (Deflector) برخورد کرده و به صورت یک الگوی چتری روی آتش پاشیده می‌شود.

  نکته مهم: برخلاف تصور عمومی در فیلم‌ها، در یک آتش‌سوزی واقعی، فقط اسپرینکلرهایی که مستقیماً بالای آتش قرار دارند و به دمای فعال‌سازی رسیده‌اند، عمل می‌کنند، نه تمام اسپرینکلرهای ساختمان به صورت همزمان (به جز در سیستم‌های خاص مانند "سیلابی").

انواع سیستم‌های اسپرینکلر:

• سیستم لوله تَر (Wet Pipe): رایج‌ترین نوع؛ لوله‌ها همیشه پر از آب هستند و آماده پاشش فوری می‌باشند.
• سیستم لوله خشک (Dry Pipe): لوله‌ها با هوای فشرده پر شده‌اند. این سیستم برای مناطقی که خطر یخ‌زدگی آب در لوله‌ها وجود دارد (مانند پارکینگ‌های غیرگرمایشی) استفاده می‌شود. با فعال شدن اسپرینکلر، ابتدا هوا خارج شده و سپس آب جریان می‌یابد.